تاریخچه‌ای از نقاشی قهوه خانه‌ای
تاریخ انتشار: ۱۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۸۴۴۴۵
کیانوش معتقدی، پژوهشگر هنر درباره تاریخچه شکل‌گیری نقاشی قهوه‌خانه ای بیان کرد: زمینه‌های شکل‌گیری نقاشی قهوه‌خانه را باید از اواخر دوره صفویه بررسی کرد؛ زیرا ورود موضوعات مذهبی و عامیانه در نقاشی از این دوره قابل پیگیری است اما آنچه بر اساس اسناد به مثابه پرده‌های درویشی و تابلوها باقی مانده است به آغاز دوره قاجار برمی‌گردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او افزود: در واقع ما می‌توانیم از آغاز دوره قاجار، شکل‌گیری یک نظام جدید را در نقاشی ایران پیگیری کنیم که در طبقه‌بندی نقاشی ایران در بخش هنرهای عامیانه قرار می‌گیرد.
او با بیان اینکه نقاشی قهوه‌خانه‌ای در ابتدا به صورت پرده‌های درویشی بوده و توسط نقاشان گمنام و یا دراویش نقاشی می‌شده است، در این زمینه گفت: موضوع این پرده‌ها، شمایل‌نگاری مذهبی و واقعه کربلا و عاشورا بوده است. همچنین این نقاشی‌ها به سبکی عامیانه نقاشی می‌شدند؛ چرا که هنرمندان خالق این نوع آثار مکتب ندیده بودند و ساختار کلی این پرده‌ها روایت‌های مذهبی و عامیانه‌ای بودند که گاهی ترکیب شده با اسطوره ارائه می‌شدند.
معتقدی ادامه داد: روندی که ذکر شد در دوره قاجار ادامه پیدا کرد تا بعد از دوره مشروطه که این نوع از نقاشی وارد فضای قهوه‌خانه‌ها شدند؛ به این معنا که این پرده‌ها در دوره قاجار، در کوی، برزن و فضای عمومی شهرها و در زمان‌های به خصوص چون ایام محرم و روز عاشورا نمایش داده می‌شد و نقالان راوی این نقاشی‌ها بودند ولی بعد از دوره مشروطه بود که این پرده‌ها به شکل یک تابلوی دکوراتیو وارد قهوه‌خانه‌ها شد.
او با اشاره به اینکه از دوره مشروطه ما با عنوان نقاشی قهوه‌خانه‌ای مواجه می‌شویم، افزود: از دوره مشروطه این پرده‌ها به سفارش صاحبان قهوه‌خانه‌ها تولید شدند. از این زمان به بعد یک الگوی مشخص در کار نقاشان قهوه‌خانه‌ای شکل گرفت که در آن تصاویر مدام تکرار می‌شدند. حسین قوللر آغاسی و محمد مدبر از مهم‌ترین استادان این عرصه بودند که این سنت را به دوره بعدی انتقال دادند؛ به این شکل که هنگامی که این نقاشان یک روایت و قصه‌ای را نقاشی می‌کردند، در ادامه نیز خودشان و شاگردانشان عینا آن را تکرار می‌کردند.
او به تفاوت نقاشی قهوه‌خانه با پرده‌های مذهبی اشاره و اضافه کرد: طبق مباحثی که مطرح شد، تفاوت نقاشی قهوه‌خانه‌ای با پرده‌های مذهبی در این نکته هست که در گذشته نقاشی‌ها مبتنی بر یک روایت مذهبی و شمایل‌نگارانه توسط نقاشان گمنام خلق می‌شد ولی بعد از دوره قاجار بود که این نقاشی‌ها وارد ساختاری جدید شدند و بر اساس سفارش صاحبان قهوه‌خانه‌ها تولید می‌شدند و کارکرد قبلی خود را در فضای عمومی شهرها از دست دادند.
این پژوهشگر هنر در پاسخ به بررسی این سبک از حیث رنگ، فرم، محتوا و رویکرد گفت: اصولا این پرده‌ها قاب‌بندی‌های خاص خودشان را دارند و بر اساس یک نوع پرسپکتیو مقامی طراحی می‌شوند. همیشه سوژه اصلی که موضوع روایت اصلی پرده است بزرگتر از بقیه سوژه‌ها کشیده می‌شود و روایت‌های فرعی در کنار سوژه اصلی به شکل قاب‌بندی‌های کوچکتر دور تا دور صفحه یا پرده را می‌پوشاند که هر کدام روایت‌های مخصوص به خودشان را دارند.
او اضافه کرد: در این ترکیب‌بندی اصولا از رنگ‌های گرم به خصوص رنگ قرمز و قهوه‌ای استفاده می‌شود. برای تصویر کردن شخصیت‌های اصلی رویداد عاشورا نیز از لباس‌های روشن، پرچم‌ها و دستارهای سبز رنگ استفاده می‌شود و گاهی دور سر قدیسان و شخصیت‌های اصلی، هاله نور نقاشی می‌شود. دشمنان اسلام نیز با چهره‌هایی کریه و زشت و با رنگ پوست تیره و مشکی به تصویر کشیده می‌شوند.
معتقدی در ارتباط با مضامین به کار رفته در این نقاشی‌ها بیان کرد: تا آنجا که نقاشی قهوه‌خانه‌ای به شکل پرده درویشی و پیش از مشروطه است عموما مذهبی و تا حدی رزمی هستند اما از زمانی که این پرده‌ها به نقاشی قهوه‌خانه تبدیل می‌شوند اتفاق مهمی رخ می‌دهد و آن ورود اسطوره‌های ایرانی به این مضامین است و طبقه‌بندی جدیدی به وجود می‌آید و موضوعاتی چون رزم، بزم و دیدار دلدادگان و داستان های تغزلی وارد پرده‌ها می‌شود. این مساله تا اواخر دوره پهلوی ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که در این دوره گاهی مضامین اجتماعی و سیاسی نیز وارد این پرده‌ها می‌شود.
او در پاسخ به هدف از حضور زنان در برخی از این نقاشی‌ها گفت: زنان طبق قصه و روایت‌های مذهبی، اسطوره‌ای، ادبی و تغزلی همیشه نقش محوری و کلیدی داشتند؛ به همین دلیل از ابتدا در کنار پیکرها و فیگورهای مردانه، تصاویر زنان نیز وجود دارد.
منبع : ایسنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: قهوه خانه هنر نقاشی قهوه خانه ای دوره مشروطه نقاشی ها قهوه خانه ها پرده ها دوره قاجار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۸۴۴۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یک «نقاشی» چگونه راز ساخت اهرام مصر را فاش کرد؟ (+عکس)
رازی که هزاران سال به قوت خود باقی مانده بود، سرانجام کشف شد، چرا که فیزیکدانان بر این باورند که سرانجام به چگونگی ساخت اهرام مصر باستان پی برده‌اند.
به گزارش فرادید، این موضوع که چگونه یک تمدن باستانی بدون ماشین‌آلات سنگین موفق به ساخت اهرام شد، مدت‌ها موضوع فکر بسیاری از افراد بود. هرم بزرگ جیزه به ارتفاع ۱۴۷ متر، زمانی که ساخته شد، بلندترین سازه جهان برای بیش از ۳۸۰۰ سال بود و ما همچنان مجذوب عظمت آن هستیم.
برخی تصمیم می‌گیرند از اهرام دیدن کنند، برخی دیگر تصمیم می‌گیرند بر فراز آنها با چتر پرواز کنند و برخی دیگر جرات کرده و به داخل هرم بزرگ می‌روند، اما ما تا کنون نمی‌دانستیم آنها چگونه ساخته شده‌اند.
گروهی از دانشمندان دانشگاه آمستردام در مورد چگونگی ساخت اهرام توسط مصریان باستان به کشف پیشگامانه‌ای دست یافتند. تیمی از فیزیکدانان به رهبری دکتر دانیل بون، روی یک نقاشی دیواری در مقبره جهوتی‌هوتپ (Djehutihotep) تمرکز کردند. این نقاشی که قدمت آن به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد بازمی‌گردد، به نظر یک تکنیک ساختمانی را نشان می‌دهد.
این نقاشی دیواری ۱۷۲ مرد را به تصویر کشیده که مجسمه‌ای را با طناب‌های متصل به سورتمه حرکت می‌دهند. جلوتر از سورتمه، جایی که به نظر می‌رسد جیزه یا اطراف آن باشد، دیده می‌شود که آب را روی شن‌ها می‌ریزند. فیزیکدانان که شیفته این کشف شده بودند، تصمیم گرفتند آن را آزمایش کنند.
آنها به مصر رفتند و هرم خودشان را در مقیاسی بسیار کوچکتر ساختند. در طول آزمایش مشخص شد اگر ماسه خشک باشد، به شکل توده درمی‌آید و حرکت اجسام را دشوارتر می‌کند، اما با افزودن مقدار مناسب آب، از شکل گرفتن این توده‌ها جلوگیری می‌شود و ماسه صاف می‌ماند.
Bonn در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۶ گفته است: «اگر از شن و ماسه خشک استفاده کنید، خوب کار نمی‌کند، اگر ماسه بیش از حد مرطوب شود، باز هم خوب کار نمی‌کند. برای این کار یک سفتی بهینه لازم است.»
قبلاً اعتقاد بر این بود که استفاده از آب برای کمک به ساخت و ساز تشریفاتی بوده، نه عملی.
یافته‌های این تیم در یکی از معتبرترین مجلات علمی جهان (Physical Review Letters) منتشر شد. در مقاله منتشرشده توضیح داده شد: «سایش لغزشی روی شن و ماسه با افزودن مقداری آب (نه خیلی زیاد) تا حد زیادی کاهش می‌یابد.»
«اگر میزان آب درست نباشد، ماسه مرطوب بیابان تقریباً دو برابر سفت‌تر از ماسه خشک می‌شود.»
«یک سورتمه به راحتی روی شن‌های سفت صحرا می‌لغزد، چون شن‌ها مانند وقتی که خشک هستند مقابل سورتمه انباشته نمی‌شوند.»
این موضوع به قدری ساده است که حتی بون و تیمش هم غافلگیر شدند: «من از میزان کاهش ۵۰ درصدی نیروی کشش بسیار متعجب شدم، به این معنا که مصریان باستان فقط به نیمی از مردان نیاز داشتند تا اهرام را از روی شن‌های خیس در مقایسه با شن‌های خشک بکشند.»
کانال عصر ایران در تلگرام
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند